HAI CÁI CHĂN

31/03/2012 09:14

 

Có một vị chân tu, từ bỏ tất cả mọi của cải thế gian, chỉ còn giữ lại hai cái chăn (sà rong) để thay đổi.

Ngày kia, được một ông vua trong xứ mời đến một khu rừng ven đền vua để đàm luận về đạo.

Trong khi nói chuyện về Đạo, bỗng đền vua phát hỏa cháy rực đỏ trời. Nhà vua vẫn cứ bình tĩnh ngồi yên chăm chú nghe đàm luận, trái lại vị cao tăng kia, cặp mắt dớn dác, cứ dòm chừng mãi đám cháy...

Là vì, hồi sáng này, ông có phơi cái chăn gần đó.

Truyện cổ An độ.

Xưa nay, phần đông chúng ta vẫn đinh ninh rằng: giàu sang và đạo đức không thể đi dôi với nhau, và giải thoát phải khởi đầu bằng sự từ bỏ, không để ngoại vật buộc ràng. Ngay cả Jesus còn bảo với kẻ muốn theo Ngài: “hãy về bán sạch sự sản của ngươi và phân phát cho tất cả mọi người, bây giờ sẽ đến cùng ta”.

Vị tu sĩ trên đây đã từ bỏ tất cả, chỉ giữ có hai cái chăn, một cái dơ thì có hai cái kia thay thế. Như vậy là sống đơn giản đến cùng tột rồi. Có thua gì lão Diogène ngày xưa bên Hy Lạp sống những một cái thùng không, nhưng khi thấy một đứa bé uống nước trong bụm tay, bèn đập quách cái chén duy nhất của mình đã dùng để múc nước. Lão đâu chịu thua đứa bé về đời sống đơn giản của nó. Người tự do là người ít nhu cầu nhất, những nhu cầu không tự nhiên .

Nhà vua phú hữu tứ hải lẽ ra là người bị nô lệ nhiều nhất trong công danh sự nghiệp và của cải của ông hơn nhà tu sĩ kia biết mấy. Vậy mà trớ trêu thay, ông lại là người không mắc kẹt vào đâu cả: ông  đã làm chủ được ngoại vật. Trái lại vị tu sĩ, tuy đã từ bỏ tất cả để được tự do, vậy mà lại bị “kẹt” vì một cái chăn.

 Thế nhưng, có hai cách để thoát khỏi nô lệ sự vật. Hoặc là từ bỏ nó ; hoặc là chiếm đoạt nó để sai khiến nó. Nhưng phải coi chừng.

 Còn sợ ngoại vật quyến dũ mà trốn tránh nó, từ bỏ nó, là còn bị ngoại vật ám ảnh và khu sử tâm hồn mình một cách nặng nề hơn. Pascal bảo rất đúng: kẻ muốn làm thánh, dễ trở thành con thú: càng bớt sự vật, lòng tham càng tăng đối với những vật còn lại với mình. Cho nên, nhà tu mà từ bỏ quá sớm một cách đột ngột những thú vui vật chất là những kẻ dễ bị đắm say vật dục hơn ai cả, vì như Lão Tử đã nói: “tương dục phế chi , tất cố hưng chi” (Lòng muốn ức chế nó, càng làm cho nó hứng khởi mạnh hơn). Tổn chi nhi ích: càng bớt càng thêm. Cọp đói dữ hơn cọp no. Cho nên, không nên trách cứ, khinh khi người đạo đức giả: họ muốn làm thánh nên bị con thú nó trả thù. Con người đâu phải là một vị thánh, cũng đâu phải là một con thú, mà là cả hai, như Pascal đã nói.

 Chiếm đoạt ngoại vật cũng làm chủ nó,  lại phải coi chừng: không khéo đã chẳng những không làm chủ được nó mà bị nó làm chủ thì nguy.

Giầu, đâu phải có hại đến đạo đức; nghèo cũng đâu phải có lợi cho đạo đức. Giầu hay nghèo là một vấn đề thuộc phẩm chứ không phải thuộc lượng. Người tự do là người tự do, không phải nhờ giầu có mới có tự do, cũng không phải bị nghèo mà mất tự do.

ST.PHƯƠNG VY