Ở miền nam, hễ khác người một chút, như cao quá, thấp quá, mập quá, gầy quá, hoặc có những hành vi lạ lùng là thành ông đạo rồi. Chẳng hạn có ông đạo Cao, cao trên hai thước, đi tới đâu trẻ cũng bu lại coi; có đạo nằm, nằm suốt ngày, suốt năm, ăn uống cũng nằm, tiếp khách cũng nằm; có ông đạo câm, ông không câm thật đâu mà không bao giờ mở miệng nói, cha mẹ hỏi cũng không đáp. Ai trêu tức cũng làm thinh; lại có ông đạo Đi, đi rất chậm, khoan thai bước một bước một và cứ đúng ba bước ngừng lai một chút, nhưng hình như có lần bị một ông chủ quận sai lính quất, đạo ta chạy le te và mất chức đó từ đó; rồi có đạo “ớt”  chỉ ăn cơm với ớt, có đạo rắn luôn luôn có một con rắn quấn cánh tay, sau chết vì rắn...

Kỳ dị nhất là đạo chó ở miền Đốc Vàng. Anh em, bà con không còn ai, đạo ta sống nhờ trong một chiếc ghe nhỏ mục nát đã kéo lên bờ, ngày ngày đi làm mướn, hoặc chèo ghe hoặc lợp nhà. Tính tình siêng năng và thuần phác, chỉ có một tật là thờ chó. Đạo ta nuôi một con chó đốm, mua thịt cho chó ăn, may áo cho nó bận, mỗi ngày hai lần thắp hương cúng nó, nhưng không phải dùng nó vào việc tìm vàng đâu. Mà chỉ được cái vui là thờ nó thôi. Khi con chó chết, đạo ta đóng một cái hòm nhỏ và táng nó long trọng như táng cha mẹ, cũng để tang, cũng khóc lóc thảm thiết.

Hầu hết họ đều vô học, ngu xuẩn mà được nhiều người nghe và phục vì họ được cái thuật là nói úp mở, ai muốn hiểu cách nào cũng được. Tín đồ của họ có khi hàng trăm, hàng ngàn, cung phụng họ rất trọng hậu, may quần áo sang trọng cho họ mặc, nấu những món ăn qúi cho họ ăn, đem tiền lại cúng cho họ tiêu, lái xe hơi lại rước họ về nhà, hầu hạ họ như hầu hạ vua chúa, chăm chú ghi chép lời nói họ như lời trong kinh thánh, họ nhăn mặt  là cả nhà sợ sệt, van lạy; họ mỉm cười là vợ chồng hoan hỉ như được trời ban phước lớn.

Bọn đạo ấy thường được sung sướng trong sáu tháng, nhiều lắm là một hai năm rồi bỗng nhiên không có ai nhắc tới họ nữa. Họ đi đâu, sống hay còn, tại sao mà đi, tuyệt nhiên không có ai biết, hoặc biết mà không có nói ra. Ít lâu sau lại xuất hiện những “ông đạo” khác, cũng chỉ thịnh trong một thời gian ngắn.

ST.PHƯƠNG VY